WETENSCHAP

De wetenschap over obesitas ontwikkelt zich razendsnel. Elke dag wordt er nieuw onderzoek over obesitas gepubliceerd vanuit verschillende hoeken van de wetenschappelijke gemeenschap. Meer informatie dan ooit wijst erop dat obesitas een chronische, recidiverende, biologisch en omgevingsgebonden ziekte is waar het individu geen controle over heeft.

Volgens nieuw onderzoek spelen de chemie en signalering van de hersenen, genetica, epigenetica en de omgeving allemaal een rol.

Scroll naar beneden voor meer informatie over enkele van de interne lichaamsmechanismen die kunnen bijdragen aan deze complexe ziekte en hoe onderzoeksprojecten zoals SOPHIA zich richten op gepersonaliseerde behandelingen voor patiënten.

​

Metabole adaptatie kan worden beschreven als een proces van energiebehoud dat plaatsvindt in het lichaam, vaak als reactie op calorierestrictie.

Dit aanpassingsproces is cruciaal om te overleven in tijden van voedselschaarste, omdat het ervoor zorgt dat het lichaam niet meer energie verbruikt dan het kan opnemen.

• Het lichaam verlaagt de basale energiesnelheid, die het in rust gebruikt.
• Het wordt efficiënter in het absorberen en opslaan van energie.
• Het past de hormoonspiegels aan om deze doelen te bereiken.

Metabole aanpassing, in combinatie met ontregeling van het instelpunt voor gewicht, activeert mechanismen om energie te besparen en de snelheid waarmee calorieën worden verbrand te minimaliseren via hormonale veranderingen en regulering van de lichaamstemperatuur. Dit gebeurt allemaal buiten de bewuste controle om. In de aanwezigheid van obesitasziekte maakt dit het zeer uitdagend om gewicht of gewichtsgerelateerde complicaties positief te beïnvloeden zonder specialistische ondersteuning.

Leptine is een hormoon dat wordt geproduceerd door vetweefselcellen (ook wel vetcellen genoemd) en dat werkt als een boodschapper van het lichaam naar de hersenen. Het geeft door hoeveel energie het lichaam heeft opgeslagen en helpt bij het reguleren van de eetlust, het energieverbruik en de snelheid waarmee het lichaam die energie verbrandt.

Als het hormoon leptine optimaal functioneert, geeft het de hersenen signalen om het hongergevoel te verminderen en het energieverbruik te verhogen om een gezond lichaamsgewicht te behouden. Bij mensen met obesitas kan het leptinesignaal echter worden "geblokkeerd" of "niet gezien" door de hersenen. Dit wordt leptineresistentie genoemd. Verschillende dingen kunnen na verloop van tijd bijdragen aan leptineresistentie, waaronder ontstekingen, hoge insuline of insulineresistentie en genetische aanleg. Wanneer leptineresistentie optreedt, ontvangen de hersenen geen duidelijke boodschap van de cellen dat er voldoende opgeslagen energie is, wat kan leiden tot aanhoudende honger en een lagere stofwisselingssnelheid.

Leptineresistentie, ontregeling van het ingestelde gewicht en onaangepaste metabolische reacties kunnen allemaal samengaan, wat betekent dat specialistische ondersteuning essentieel is voor de gezondheid van het individu met obesitasziekte.

Energie-inname, onze moderne voedselomgeving en ultraverwerkte voedingsmiddelen.

Onze moderne voedselomgeving en in het bijzonder ultraverwerkte voedingsmiddelen (UPF's) worden steeds vaker in verband gebracht met toenemende obesitas.

Wat zijn ultraverwerkte voedingsmiddelen (UPF's)?

UPF's zijn er in vele vormen en worden veel aangetroffen in onze moderne voedselomgeving. Je kunt ze herkennen aan lange lijsten met ingrediënten die niet gebruikt zouden worden in een de keuken van je grootmoeder of hebben een zeer lange houdbaarheid.

Het is belangrijk om op te merken:

• Niet alle UPF's zijn gelijk: Sommige UPF's kunnen gezonder zijn dan andere, afhankelijk van hun ingrediënten en algemene voedingsprofiel.
• Andere factoren spelen een rol: UPF-consumptie is slechts één factor die bijdraagt aan obesitas, en bijkomende factoren zoals individuele biologie, genetica en algemene voedingspatronen spelen ook een belangrijke rol.

Waarom zijn UPF's een probleem?

• Ze zijn gemaakt om zeer smakelijk te zijn: UPF's worden vaak gemaakt om extreem smakelijk en verslavend te zijn, door smaakstoffen, texturen en combinaties van macronutriënten te gebruiken die de beloningscentra in de hersenen activeren.
• Deze "hyper-eetbaarheid" kan in wisselwerking staan met onze oeroude evolutionaire eetlust en motivatiesystemen om overconsumptie teweeg te brengen.
• Ze zijn vaak verpakt met misleidende gezondheidsclaims of portiegroottes.
• Onderzoek naar de specifieke mechanismen waarmee UPF’s de energie-inname beïnvloeden, waaronder effecten op de eetlusthormonen, darmbacteriën en beloningsmechanismen, is een relatief recent studiegebied.
• De langetermijneffecten van deze voedingsmiddelen op mensen die vatbaarder zijn voor obesitas (via hun specifieke genetische profiel) zijn nog niet bekend.
• Het lichaam heeft metabole en hedonische regulatiesystemen voor het handhaven van de "set-point" van ons gewicht en overmatige blootstelling aan UPF's kan de homeostase (balans) van deze systemen verstoren.

De nieuwste wetenschap

Enkele van de meest recente peer reviewed wetenschappelijke onderzoeken die een verband suggereren tussen de consumptie van sterk bewerkte voedingsmiddelen en obesitas zijn:

Een systematische review in het Nutrition Journal analyseerde 20 epidemiologische onderzoeken naar de gezondheidsuitkomsten die in verband worden gebracht met de consumptie van sterk bewerkte voedingsmiddelen. Deze review omvatte meer dan 334.000 deelnemers en vond een significante associatie tussen de consumptie van sterk bewerkte voedingsmiddelen en een verhoogd risico op overgewicht en obesitas, naast andere gezondheidsuitkomsten.

Onderzoek gepubliceerd in het European Journal of Clinical Nutrition ondersteunt ook het verband tussen de consumptie van sterk bewerkte voedingsmiddelen en obesitas. Hieronder vallen onderzoeken die zijn uitgevoerd in Iran, Canada, Brazilië, de Verenigde Staten en verschillende Europese landen, die consistent een sterk verband hebben aangetoond tussen een hoge consumptie van sterk bewerkte voedingsmiddelen en een verhoogde obesitasindicator.

Project SOPHIA

SOPHIA zal klinisch betekenisvolle subpopulaties van patiënten met obesitas identificeren, zodat de juiste behandeling voor de juiste mensen op het juiste moment wordt toegepast. Het onderzoeksconsortium zal deze kennis gebruiken om een model te bieden voor de manier waarop de wereld over obesitas zal praten, gericht op nieuwe inzichten en een nieuw vocabulaire.

Obesitas wordt in verband gebracht met meer dan 200 complicaties, maar we kunnen nog niet voorspellen wie ze zal ontwikkelen of wie ermee te maken zal krijgen. Bovendien zijn er geen voorspellers voor wie zal reageren op obesitasbehandelingen.

SOPHIA zal identificeren en karakteriseren klinisch zinvolle subpopulaties van patiënten met obesitas, zodat de juiste behandeling voor de juiste mensen op het juiste moment wordt toegepast. Het onderzoeksconsortium zal deze kennis gebruiken om een model te bieden voor de manier waarop de wereld over obesitas praat, gericht op nieuwe inzichten en een nieuw vocabulaire.

De stem van mensen die leven met obesitas staat centraal in SOPHIA via een patiëntenadviesraad, die ervoor zorgt dat de inzichten, meningen en wensen van patiënten uitgebreid worden meegenomen in het onderzoek. De onderzoeksgroep zal bijdragen aan een meer patiëntgericht en rechtvaardig verhaal over obesitas en de meervoudige gevolgen ervan voor individuen vanuit zowel een sociaal als medisch perspectief. Het begint ermee dat obesitas een chronische ziekte is, niet iets waar mensen voor kiezen om mee te leven.

De einddatum van het onderzoek is voorzien voor mei 2025.

Project SOPHIA Factsheet (https://www.imi.europa.eu/projects-results/project-factsheets/sophia)
Project website (https://imisophia.eu)

"Obesitaszorg en afvallen zijn niet hetzelfde."

 
Internationale samenwerking op het gebied van obesitas